OTOMOTİV YAN SANAYİNE BAKIŞ

Otomotiv yan sanayii, ekonomilerin lokomotifi durumundaki otomotiv ana sanayine aksamve parça tedarik eden bir sanayi koludur. Sektör, taşıt araçları üreticilerine üretim aşamasında ekipman desteği vermenin yanında yedek parça ve aksesuar tedariki de sağlamaktadır. Otomotiv yan sanayi kuruluşları, otomotiv üreticisinin bir yan kuruluşu olabildiği gibi, ana sanayinden bağımsız olarak otomotiv yan sanayii ürünleri ile birlikte birçok başka ürün üreten firmalar da olabilmektedirler.

Otomotiv ana sanayine sağlanan ürünlerden bazıları şu şekilde sıralanmaktadır: Komple motor ve motor parçaları, aktarma organları, fren sistemleri ve parçaları, hidrolik ve pnömatik aksamlar, süspansiyon parçaları, emniyet aksamları, şasi aksam ve parçaları, dövme ve döküm parçaları, elektrik ekipmanları ve aydınlatma sistemleri, akü, oto camları, koltuklar...

SEKTÖREL PANORAMA

Otomotiv Yan Sanayii'nde binin üzerinde firma faaliyet göstermesine rağmen, kabul edilebilir üretim standartlarına sahip, taşıt araçları imalat sanayiine direkt olarak orijinal parça imal eden, uluslararası pazarlarda rekabet ederek ihracat yapan firma sayısı 300 - 350 civarındadır. Diğer firmalar ise küçük ölçekli üretim tesislerini oluşturmakta ve büyük çoğunluğu da genellikle yenileme pazarına yönelik üretim yapmaktadır. Sektörde bugün 192 yabancı sermaye ortaklığı bulunmaktadır.

Otomotiv Yan Sanayii'nde faaliyet gösteren firmalar genellikle İstanbul, Bursa ve İzmir'de yoğunlaşmış olup, bölgesel bazda değerlendirildiğinde, firmalarının % 75'inin Marmara, % 13'ünün Ege ve % 7'sinin İç Anadolu ve % 5'inin de diğer bölgelerde bulunduğu görülmektedir.

Otomotiv yan sanayii 150 bin kişiye direkt, yaklaşık 750 bin kişiye de dolaylı istihdam sağlamaktadır. Sektör, software ağırlıklı üretimi nedeniyle büyük ölçüde teknik personel istihdam etmektedir. Bu nedenle, ülkenin teknik kültür düzeyinin artmasına katkıda bulunmaktadır. Diğer taraftan, küçük işyerleri yaratma özelliği ile teknik kültürün topluma yayılmasına neden olmaktadır.

Otomotiv yan sanayii, teknolojinin en hızlı geliştiği sanayi kollarından biridir. Dünya pazarlarındaki hızlı değişim sürecini takip etmek ve rekabet düzeyini korumak amacıyla sektörün sürekli yatırım yapması gerekmektedir. Sektörün ideal olarak toplam cirosunun % 10'u kadar yatırım yapması gerektiği halde, makro ekonomi, global rekabet, üretim ölçeklerinin küçük olması ve maliyetlerin yüksekliği gibi nedenlerle bu oran % 5'leri aşamamaktadır..

Küresel markalara 'sıfır hata' ile ürün sevk eden Türk Otomotiv Yan Sanayii, sadece Türkiye'deki araç üretim fabrikalarına değil, AB ülkelerindeki fabrikalara da yüksek oranda ihracat yapmaktadır.

Türkiye'de üretilen dünya araçlarında tedarik sanayii firmalarının bir bölümü 'ortak tasarımcı', bir bölümü doğrudan 'designer tasarımcı' olarak yer almaktadır.

Tedarik sanayii firmaları, OEM'lerin küresel üretimleri için de 'tasarım partneri' olabilecek şansa sahip olup, uzun yıllara dayanan deneyimleri ve bilgi birikimleriyle, know-how oluşturma konusunda da önemli bir aşamaya gelmiş durumdalar.

Sektörün en yetkin temsilcisi olan Taşıt Araçları Yan Sanayicileri Derneği (TAYSAD) bugün 330 üyesi ile üretimin % 65'ini, ihracatın ise %70'ini temsil etmektedir.

SEKTÖREL ANALİZ

Otomotiv yan sanayinin 2015 yılının ilk 5 aylık ihracatı bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 14 geriledi. Otomotiv Sanayii Derneği tarafından (OSD) açıklanan rapora göre, yan sanayinin toplam ihracatı 3 milyar 564,5 milyon dolara indi. Aynı dönemde, iç ve dış lastik ihracatı yüzde 23 düşüşle 398,1 milyon dolar, emniyet camı ihracatı yüzde 19 düşüşle 53,0 milyon dolar, motor ihracatı yüzde 30 düşüşle 53,1 milyon dolar, akü ihracatı yüzde 25 düşüşle 79,8 milyon dolarla en büyük ihracat kalemleri oldu. Diğer aksam ve parçaların ihracatı yüzde 12 düşüşle 2,98 milyar dolar olarak gerçekleşti.

Sektör temsilcileri, önceki yıllarda yaşanan kırılganlık ve hassas yapının, yerini pazar koşullarına cevap verebilen otomotiv sektörüne bırakmaya başladığını belirtiyor. Buna rağmen son beş yılda iç pazarda beklenen büyüklüğe ulaşılamadığının altı çiziliyor. Global pazarda otomotiv endüstrisinin yeniden hareketlenmesinin, Türkiye'nin otomotiv ve yan sanayi ihracatında da etkisini göstereceği belirtiliyor.

Otomotiv yan sanayi de bu yıl paritedeki dalgalanmalardan etkilenen sektörlerden biri. Birçok sektörde olduğu gibi otomotiv tedarik sanayiinde de özellikle hammadde ihtiyacı ile diğer giderler dolar ve TL ile karşılanıyor. Buna karşılık sektör ihracatı ağırlıklı Euro ile yapılıyor. Uzmanlar; sanayicilerin, gelir ve giderlerinde aynı döviz cinsi ile işlem yapmasının muhtemel riskleri azaltacağını öngörüyor. Sektör temsilcileri, bu durumun düzelmesi için sanayicilerin, dolar ile satış yapabileceği ABD, İran, Afrika ülkeleri gibi yeni pazarlara yönelmesi gerektiğinin altını çiziyor. Paritenin etkisinden en az zararı görmenin yollarından birinin de firmaların verimliliklerini artıracağı araçları kullanması olduğunu belirten uzmanlar, ayrıca katma değeri yüksek ürün imalatına yönelmek gerektiğine dikkat çekiyor.

‘Eşdeğer parça’ dönemi başladı

Hazine Müsteşarlığı'nın koordinasyonunda TSE, Taşıt Araçları Yan Sanayicileri Derneği, üniversiteler ve diğer paydaşlarla yapılan yaklaşık 3 yıllık çalışma sonucunda "Eşdeğer Parça Belgelendirme" uygulaması 1 Haziran'da başladı. Uygulama ile sigorta şirketleri hasarlı araçlarda orijinal parça yerine muadili sayılacak belgelendirilmiş 'eşdeğer parça' kullanacak. Uygulamanın sektörün gelişimine önemli katkı sağlayacağını belirten sektör temsilcileri, yeni dönemde yerli otomotiv yan sanayinin güçleneceği ve kalitesinin tescilleneceği görüşünde.

Kaynak: Dünya Gazetesi
Güncelleme: Haziran 2015

Yorumlar